کلوئید یکی از انواع عوارض پوستی است که تا کنون دلیل مشخصی برای بروز آن وجود ندارد. زمانی که پوست آسیب ببیند کلاژن سازی شروع می‌شود و بافت گرانولیشن به وجود می‌آید. گرانولیشن روی زخم را می‌پوشاند و اگر به پوست طبیعی تبدیل شود هیچ اثری از زخم باقی نمی‌ماند. اما در صورتی که این فرایند با تاخیر یا مشکل روبرو شود، بافتی به نام اسکار روی زخم را می‌پوشاند. در برخی مواقع احتمال دارد این بافت بیش از حد رشد کند و تبدیل به گوشت اضافه شود. این ضایعه ضخیم و بزرگتر از اسکار را کلوئید می‌نامند. کلوئید از زخم بزرگتر است و در قسمت‌هایی که چربی وجود ندارد تشکیل می‌شوند. این ضایعه بیشتر در نواحی گوش و شانه مشاهده می‌شود اما امکان دارد در ناحیه قفسه سینه و گردن ایجاد شود. برای آشنایی بیشتر با علائم کلوئید و نحوه درمان آن تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
علت ایجاد کلوئید چیست؟
همانطور که در ابتدا گفتیم، علت این ضایعه به طور دقیق مشخص نیست اما براساس تحقیقات افرادی که پوست آن‌ها تیره است احتمال ایجاد این ضایعه بیشتر است. این ضایعه می‌تواند بر اثر زخم، پرسینگ و جراحی به وجود بیاید. سلول‌هایب فیبروبلاست که با تولید کلاژن سبب به وجود آمدن بافت اسکار می‌شوند، در تولید کلوئید نقش دارند و عامل عفونت هستند.
یکی دیگر از عوامل، ژنتیک است که در ایجاد این ضایعه تاثیرگذار است با این حال هورمون‌ها و مشکلات سیستم ایمنی بدن نیز می‌توانند در به وجود آمدن کلوئیدها نقش داشته باشند.
بهتر است اگر سابقه کلوئید دارید، پیرسینگ، تاتو و جراحی‌های غیر ضروری را انجام ندهید.
کلوئید چه علائمی دارد؟
کلوئیدها ممکن است هفته‌ها و ماه‌ها زمان ببرد تا کامل رشد کنند. کلوئیدپوستی علائمی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- یک قسمت روی پوست که به رنگ گوشت، صورتی یا قرمز است.
- ناحیه بر روی پوست که برجسته است.
- قسمتی از پوست که با مرور زمان با بافت اسکار بزرگ می‌شود.
- لکه ای که با خارش پوست همراه است.
اگرچه اسکارهای کلوئیدی ممکن است با خارش همراه باشند، اما تهدیدی برای سلامتی محسوب نمی‌شوند. این نوع اسکارها ممکن است باعث ناراحتی، حساسیت، یا تحریک شوند، مخصوصا در اثر تماس با لباس یا سایر عوامل اصطکاکی.
ایجاد اسکارهای کلوئیدی در بخش‌های بزرگتر بدن نادر است، اما در صورت بروز، بافت سخت اسکار می‌تواند حرکت را دشوار و محدود کند.
کلوئیدها بیشتر از جنبه زیبایی اهمیت دارند تا سلامت. اگر اندازه کلوئیدپوستی بسیار بزرگ باشد یا در نواحی برجسته‌ای مانند صورت یا لاله گوش قرار داشته باشد، موجب ناراحتی شده و بر اعتماد به نفس فرد تأثیر منفی می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: کلوئید بعد از عمل بینی
کلوئید چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک متخصص با دیدن این ضایعه تشخیص می‌دهد که یک کلوئید است. پزشک می‌تواند با انجام بیوپسی کلوئید را تشخیص دهد. برای انجام بیوپسی پزشک محل کلوئید را بی حس کرده و مقدار کمی از پوست را برای بررسی و نمونه برداری زیر میکروسکوپ، برمی‌دارد. بعد از آزمایشات لازم و بررسی گزارش آزمایش انجام شده، تشخیص داده می‌شود که این ضایعه کلوئید است یا خیر.
درمان کلوئید به چه صورت است؟
درمان قطعی برای کلوئید وجود ندارد، اما با رعایت بعضی از روش‌ها می‌توان آن را بهبود بخشید. در ادامه به چند روش درمانی اشاره می‌کنیم:
مراقبت از زخم
برای کلوئیدهای تازه ایجاد شده، استفاده از پانسمان‌های فشاری که از مواد کشسان یا مشابه ساخته شده‌اند، یک گزینه موثر است. این روش حتی پس از جراحی برداشتن کلوئید نیز به کار می‌رود. اعمال فشار به زخم در حال ترمیم، با هدف کاهش یا جلوگیری از تشکیل اسکار انجام می‌شود.
این پانسمان‌ها باید روزانه بین 12 تا 24 ساعت و به مدت 4 تا 6 ماه استفاده شوند. با این حال، ممکن است برای برخی افراد بسیار ناخوشایند باشد.
استفاده از کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدهای قوی به صورت کرم می‌توانند خارش کلوئید را کاهش دهند. همچنین، تزریق کورتیکواستروئید به کاهش حجم کلوئید کمک می‌کند. این روش می‌تواند بین 50 تا 80 درصد کلوئیدها را کوچک‌تر کند، اما احتمال رشد مجدد آن‌ها طی پنج سال وجود دارد.
داروهای تزریقی
اگر کلوئید کوچک باشد، پزشک با تزریق کورتیزون یا دیگر استروئیدها ضخامت آن را کاهش می‌دهد. این تزریق‌ها معمولاً ماهانه انجام شده و ممکن است تا شش ماه طول بکشد تا جای زخم بهبود یابد. عوارض احتمالی این روش شامل موارد زیر است:
- نازک شدن پوست
- ظاهر شدن رگ‌های عنکبوتی
- تغییرات دائمی در رنگ پوست (روشن‌تر یا تیره‌تر شدن).
انجماد با نیتروژن مایع (کرایوتراپی)
کلوئیدهای کوچک را می‌توان با انجماد توسط نیتروژن مایع کاهش داد یا حذف کرد. برای دستیابی به نتایج بهتر، ممکن است نیاز به تکرار این روش باشد.
عوارض جانبی احتمالی کرایوتراپی:
- ایجاد تاول
- درد
- کاهش رنگ پوست (هیپوپیگمانتاسیون)
لیزر درمانی
کلوئیدهای بزرگ با استفاده از لیزر پالس (pulsed-dye) توسط پزشک پوست صاف می‌شوند. این روش در کاهش خارش و بهبود ظاهر کلوئیدها نیز موثر است. درمان لیزری در چند جلسه با فاصله 4 تا 8 هفته انجام می‌شود.
گاهی اوقات لیزر درمانی با تزریق کورتیزون ترکیب می‌شود.
عوارض جانبی لیزر درمانی، مخصوصا در افراد با پوست تیره‌تر:
- کاهش رنگ پوست (هیپوپیگمانتاسیون)
- ایجاد تاول
- پوسته‌پوسته شدن
پرتو درمانی
استفاده از اشعه ایکس با دوز پایین، به تنهایی یا پس از جراحی کلوئید، به کوچک شدن و کاهش اسکار کمک می‌کند. این روش ممکن است نیاز به تکرار داشته باشد. از پرتو درمانی بیش از 100 سال است که برای جلوگیری از رشد مجدد استفاده می‌شود.
عوارض جانبی احتمالی:
- مشکلات پوستی
- افزایش خطر ابتلا به سرطان در درازمدت
جراحی برای برداشتن کلوئید
اگر روش‌های دیگر کارساز نباشند، پزشک ممکن است از جراحی برای برداشتن این ضایعه پوستی استفاده کند. این روش با سایر درمان‌ها ترکیب می‌شود. با این حال، احتمال بازگشت کلوئید پس از جراحی بین 45 تا 100 درصد است.
درمان‌های طب سنتی
اگرچه روش قطعی طبیعی برای حذف این ضایعه وجود ندارد، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از عصاره پیاز به صورت موضعی یا خوراکی می‌تواند به کاهش خارش و بهبود ظاهر کلوئید کمک کند.
درمان با نخ جراحی
پزشک متخصص ممکن است با بستن نخ جراحی به دور کلوئید، آن را درمان کند. این نخ، که هر 2 تا 3 هفته تعویض می‌شود، به تدریج باعث افتادن کلوئید می‌شود.
روش‌های خانگی
روش‌های خانگی اثربخشی کمتری نسبت به درمان‌های پزشکی دارند، اما می‌توانند در کاهش علائم مفید باشند.
- تمیز نگه داشتن زخم: پاکسازی زخم و رعایت توصیه‌های پزشک برای پیشگیری از کلوئید اهمیت دارد.
- کرم‌های کورتیکواستروئیدی: کرم‌های بدون نسخه می‌توانند خارش را کاهش دهند.
- ژل سیلیکون: این ژل نیز بدون نسخه در دسترس است و برای کاهش خارش مفید است.
- محافظت از کلوئید: از تماس کلوئید با لباس یا اشیای دیگر جلوگیری کنید.
- اجتناب از نور خورشید: قرار گرفتن در معرض نور خورشید ممکن است رنگ کلوئید را تغییر داده و آن را برجسته‌تر کند. استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF بالا ضروری است.
سخن پایانی
کلوئیدهای پوستی ممکن است از نظر زیبایی و عملکردی چالش‌برانگیز باشند، اما با پیشرفت‌های درمانی می‌توان علائم آن‌ها را کاهش داد و کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشید. انتخاب روش درمانی مناسب بسته به نوع، اندازه و محل کلوئید، نیازمند مشورت با یک متخصص پوست باتجربه است. دکتر احمدرضا طاهری، یکی از متخصصان برجسته در زمینه درمان کلوئید و مشکلات پوستی، با بهره‌گیری از دانش و فناوری روز، راهکارهای موثری برای مدیریت این مشکل ارائه می‌دهد. اگر با کلوئید یا سایر مشکلات پوستی روبرو هستید، می‌توانید برای مشاوره و درمان به ایشان مراجعه کنید.